قیمت، اهرمی برای جذابیت‌بخشی به حمل و نقل عمومی در کشورهای اروپایی

شهریار تبریز/آذر کریم‌زاده: اگر این مورد را در کشوری چون فرانسه بررسی کنیم، بایستی به این موضوع اشاره شود که امروزه، با توجه به اینکه بخش حمل‌ونقل ۳۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای فرانسه را تشکیل می‌دهد، جهت همسو کردن مسیر خود با اهداف توافق پاریس، الهام بخش سیاست‌های فرانسه در این زمینه از این بخش شروع می‌شود. برای دستیابی به این هدف، چندین اهرم از جمله توسعه بیشتر استفاده از حمل و نقل عمومی به عنوان جایگزینی برای خودروهای شخصی وجود دارد. با توجه به این واقعیت که برقی‌سازی ناوگان وسایل نقلیه بیشتر از حد انتظار زمان می‌برد و اقدام کافی برای کربن‌زدایی بخش بدون تغییراتی در واحدهای دیگر، یک تغییر اساسی را می‌طلبد، از اینرو، شورای عالی اقلیم در آخرین گزارش فعالیت خود تصریح می‌کند : «برقی‌سازی کل ناوگان اتومبیل، بدون تغییرات ساختاری دیگر، با هدف دستیابی به حالت کربن صفر به سختی سازگار خواهد شد».

در همین گزارش، شورای عالی اقلیم با این حال، با اظهار تاسف از سیاست‌های انجام شده در سال‌های اخیر به نفع حمل‌ونقل عمومی، آن را جهت رسیدن به اهداف خود غیرجاه‌طلبانه بیان نمود. این شورا به ویژه به این واقعیت اشاره می‌کند که استقرار حمل و نقل عمومی و حمل و نقل ریلی در سراسر قلمرو متعادل نیست و به دلیل عدم حمایت مالی بلندمدت به صورت پایدار تضمین نمی‌شود و پایداری بودجه برای خدمات حمل و نقل عمومی با مدل اقتصادی ضعیف این ناوگان عمومی همچنان یک دغدغه است.

بدیهی است که مدت های مدیدی مسئله تامین مالی حمل و نقل عمومی در بطن دغدغه‌های مناطق و جوامع قرار داشته است. به خصوص که، برای تشویق کاربران به استفاده از حمل و نقل، بطور حتم این اهرم قیمت است که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. این امر به ویژه در شرایط بحران انرژی و اکولوژی صادق است. برای مثال، در بهار، زمانی که جنگ در اوکراین تازه شروع شده بود، آژانس بین المللی انرژی‌(IEA)، فهرستی از ۱۰ اقدام را برای کاهش وابستگی به نفت معرفی کرد و جای تعجب نیست که ارزان‌تر کردن استفاده از حمل‌ونقل عمومی در جایگاه چهارم این فهرست قرار داشت. موضوعی که توسط چندین کشور اروپایی مانند آلمان، اسپانیا و حتی اتریش جدی گرفته شده است.

تجربه موفقیت آمیز با بلیت ۹ یورویی در آلمان

در آلمان، این بلیط معروف «۹ یورو» است که اخیراً موفقیت چشمگیری داشته، مورد استقبال خوبی قرار گرفته و در سراسر اروپا موفقیت رسانه ای داشته است. این بلیت ۹ یورویی که قرار است ماهانه تمدید شود، امکان استفاده از تقریباً تمام وسایل حمل‌ونقل عمومی محلی و منطقه‌ای در آلمان را در ماه‌های ژوئن، ژوئیه و آگوست ۲۰۲۲ فراهم کرد. این بلیط شامل اتوبوس‌های شهری، مترو و قطار و همچنین اتصالات قطارهای محلی و منطقه ای می‌شود که هدف آن تشوی گرایش آلمانی‌ها از خودروهای شخصی به استفاده از وسایل نقلیه عمومی بوده است. در مقیاس محلی و در مسیرهای خاص، نتایج جالبی به دست آمد. به عنوان مثال، در مونیخ، یک مطالعه نشان داد که ۳۵ درصد از ساکنان شهر بیشتر از اتوبوس و قطار استفاده کرده‌اند و در ۲۳ شهر از ۲۶ شهر بزرگ آلمان، ازدحام ترافیک در این مدت کاهش یافته است.

گذرنامه سالانه ۳ یورو در روز در اتریش و قطار رایگان در اسپانیا

سه یورو در روز یا ۱۰۹۵ یورو در سال، قیمتی است که اتریشی‌ها می توانند برای بهره‌مندی از «بلیت اقلیمی» بپردازند. این برنامه از نوامبر ۲۰۲۱ در حال اجرا است، امکان سفر نامحدود در شبکه های حمل و نقل عمومی و خصوصی کشور را فراهم می‌کند. بدیهی است که همه توانایی خرید این بلیت را ندارند ولی با وجود این، در ماه های اول عرضه، ۱۴۰ هزار نفر را جذب کرد.

اسپانیا همچنین از اهرم "قیمت" برای توسعه بیشتر استفاده از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کند. بنابراین، از اول ماه سپتامبر سال پیش، ایالت اسپانیا تصمیم گرفته است که برخی از بلیت های قطار را رایگان کند. این اقدام ۲۲۱ میلیون یورو برای دولت هزینه خواهد داشت. جاه‌طلبی آن این است که اسپانیایی‌ها را از خودروهای شخصی در شرایط تورم و مبارزه با تغییرات آب و هوایی دور نگهدارد. پیش از این نیز در ماه ژوئن، دولت تصمیم گرفت قیمت بلیت های مترو، اتوبوس و تراموا را ۳۰ درصد کاهش دهد.

حمل و نقل عمومی رایگان به عنوان اهرمی برای کاهش استفاده از خودروهای شخصی در واقع مدت هاست موضوع بحث بوده است. در فرانسه، آزمایش‌های انجام‌شده در شهرهایی مانند دانکرک ثابت کرد که این اقدام کاربردی است، اما به شرط داشتن زیرساخت‌های پیشرفته، چرا که معطل شدن یا تاخیر در خطوط یا حمل و نقل شلوغ در واقع بازدارنده این امر بوده است.

در سایر نقاط اروپا، کشورهای دیگر بر اساس اهرم "قیمت" برای تشویق استفاده از حمل و نقل عمومی عمل می‌کنند. به عنوان مثال، ایرلند در ماه مه گذشته پیشنهاد کاهش ۲۰ درصدی قیمت بلیت قطار شهری را با در نظر گرفتن این موضوع ارائه کرد. در فرانسه، شرکت ملی راه‌آهن فرانسه به طور مرتب به دلیل قیمت های گزاف و دولت به دلیل سخاوتش نسبت به حمل و نقل هوایی یا تولید خودروهای کربن صفر مورد توجه قرار می گیرد.

با این حال، علی‌رغم اینکه به نظر می‌رسد در حال حاضر هیچ اقدام اساسی به نفع کاهش قیمت‌ها در نظر گرفته نشده است، موسسه ملی آمار و مطالعات اقتصادی واقعیت دیگری را نشان می‌دهد، بین آوریل ۲۰۲۱ و آوریل ۲۰۲۲، شاخص قیمت حمل و نقل مسافر با قطار در فرانسه ۱۴.۶٪ افزایش یافته است. پس می توان به این نتیجه دست یافت که اهرم قیمت می تواند یکی از بهترین گزینه ها جهت سوق به استفاده از حمل و نقل عمومی در نظر گرفته شود.

________________________

منبع:

https://leshorizons.net/prix-levier-attractivite-transports-en-commun/