شهریار تبریز/ مهدی شیرازی‌فر:نشست تخصصی "شب تئاتر تبریز"، فرصتی بود تا فعالان و پژوهشگران این حوزه، به بررسی گذشته، حال و آینده این هنر بپردازند. در این نشست، سیروس مصطفی و ایوب آقاخانی، دو تن از چهره‌های شناخته‌شده تئاتر کشور، با ارائه دیدگاه‌های خود، ضمن واکاوی تاریخ پرفرازونشیب تئاتر تبریز، بر لزوم بازتعریف جایگاه این هنر در شرایط کنونی تاکید کردند.
نقش بیوک‌خان نخجوانی در تئاتر مدرن تبریز
سیروس مصطفی، کارگردان، بازیگر و پژوهشگر تئاتر، سخنران نخست این نشست بود. او سخنان خود را با نگاهی به تاریخچه تئاتر تبریز آغاز کرد و نقش برجسته بیوک‌خان نخجوانی را به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران تئاتر مدرن در این شهر، مورد بررسی قرار داد. مصطفی با اشاره به دشواری‌های موجود در تاریخ‌نگاری تئاتر تبریز، گفت:: در تاریخ‌نگاری تحولات تئاتر تبریز، جاهای خالی فراوانی وجود دارد؛ جاهایی که تنها با تکیه بر پژوهش‌های دقیق و ترجمه متون اصیل، می‌توان آن‌ها را تکمیل کرد. بیوک‌خان نخجوانی، نه فقط یک نام، بلکه چراغ راهی بود برای تئاتر مدرن این شهر.
نقش بیوک‌خان نخجوانی در توسعه تئاتر تبریز از چند جهت حائز اهمیت است:
و رود تئاتر مدرن به تبریز : وی از نخستین کسانی بود که با تاثیر از جریان‌های هنری قفقاز، شیوه‌های مدرن نمایش را به تبریز آورد.
تئاتر به‌عنوان رسانه اجتماعی : در دوره‌ای که ابزارهای اطلاع‌رسانی محدود بودند، تئاتر به ابتکار افرادی چون نخجوانی، نقشی کلیدی در آگاه‌سازی جامعه و بیان مسائل اجتماعی ایفا کرد.
مصطفی همچنین به نقش پیشگامان تئاتر در اواخر دوره قاجار و پهلوی اول اشاره کرد و آن‌ها را روشنفکرانی دانست که با استفاده از هنر نمایش، در مسیر آگاهی‌بخشی به جامعه گام برداشتند.
وی تاکید کرد : بسیاری از این هنرمندان، تحصیلات خود را در تفلیس گذرانده و با جانفشانی، چراغ تئاتر ایران را روشن نگه داشتند.
چالش‌های امروز تئاتر تبریز از منظر ایوب آقاخانی
در ادامه این نشست، ایوب آقاخانی، کارگردان و نمایشنامه‌نویس مطرح کشور، با نگاهی آسیب‌شناسانه، به تحلیل وضعیت کنونی تئاتر تبریز پرداخت. آقاخانی، ضمن ستایش پیشینه تاریخی این هنر در تبریز، وضعیت فعلی را درخور پیشینه پرافتخار آن ندانست. وی تصریح کرد: "شهری که آغازگر تئاتر ایران بوده، شهری که در ترجمه نمایشنامه‌نویسی و اجرا پیشرو بوده است، سزاوار جایگاهی فراتر از آن‌چیزی است که امروز شاهدیم. "
به باور آقاخانی، عقب‌ماندگی تئاتر تبریز از جایگاه شایسته خود، ریشه در سه عامل عمده دارد:
کمبود زیرساخت‌های سخت‌افزاری : نبود سالن‌های تخصصی و تجهیزات مناسب برای اجراهای حرفه‌ای.
مدیریت ناکارآمد : سیاست‌گذاری‌های ناپیوسته و عدم توجه به اهمیت تئاتر در برنامه‌های فرهنگی شهر.
ضعف آموزش و پژوهش : کاهش کیفیت آموزش و عدم ارتباط موثر با مراکز علمی و پژوهشی.
آقاخانی در ادامه، بر ظرفیت بالای هنرمندان تبریزی و استعدادهای فراوان در این شهر تاکید کرد و راهکار برون‌رفت از وضعیت کنونی را، تدوین برنامه‌ای جامع و مستمر در کنار حمایت نهادهای فرهنگی دانست.
نشست "شب تئاتر تبریز" فرصتی بود تا فعالان این حوزه، نگاهی دوباره به گذشته درخشان تئاتر تبریز بیندازند و در عین حال، چالش‌های کنونی را از دیدگاه کارشناسی بررسی کنند. از یک‌سو، بیوک‌خان نخجوانی و دیگر پیشگامان تئاتر در این شهر، یادآور میراثی ارزشمند هستند که با تلاش و پشتکار فراوان، پایه‌های تئاتر مدرن ایران را بنا نهادند. از سوی دیگر، چالش‌هایی نظیر کمبود زیرساخت‌ها، ضعف مدیریتی و کاهش کیفیت آموزشی، امروز گریبان‌گیر این هنر شده است.
با توجه به دیدگاه‌های مطرح‌شده در این نشست، می‌توان نتیجه گرفت که احیای شکوه گذشته، نیازمند همکاری گسترده میان هنرمندان، مدیران فرهنگی و علاقه‌مندان به این هنر است. تئاتر تبریز، به‌عنوان یکی از ارکان فرهنگ و هنر کشور، همچنان ظرفیت آن را دارد که بار دیگر در عرصه ملی و بین‌المللی بدرخشد؛ اما این مهم، مستلزم همتی جمعی و عزمی راسخ است.
نظرات