توصیه های مرتبط با روزه داری و مصرف داروها

با فرا رسیدن ماه رمضان برای افرادی که به دلیل ابتلا به بیماری دارو مصرف می کنند، همیشه این سئوال مطرح است که نحوه صحیح مصرف داروها در زمان روزه داری چگونه باید باشد و آیا قطع مصرف داروها و یا جابجایی زمان مصرف دارو به زمان های قبل از سحر یا بعد از افطار کار درستی است یا خیر؟

زنان در دوران بارداری و شیردهی و تمام افرادی که در سنین روزه داری قرار دارند در صورت ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت، فشارخون، روده تحریک پذیر، یبوست، زخم های گوارشی (معده و دوازدهه)، اختلالات کلیوی، اختلالات غده تیروئید، بیماری های اعصاب و روان، قلبی - عروقی و تنفسی پیش از اقدام به روزه داری باید با پزشک معالج خود در خصوص اقدام به روزه داری مشورت کنند.

کارشناسان و پزشکان دانشگاه علوم پزشکی تبریز معتقدند: بیماران نباید بدون مشورت با داروساز یا پزشک معالج خود اقدام به قطع دارو، تغییر یا کاهش دُز مصرفی و یا تغییر زمان مصرف آن همزمان با ماه رمضان کنند و البته در این میان رعایت نکردن این اصول می تواند منجر به عدم اثربخشی دارو، عدم دستیابی به اثرات درمانی و بروز انواع اثرات جانبی و تشدید بیماری شود.

آنها اعلام می کنند، چنانچه فردی به رغم ابتلا به بیماری، پس از مشورت با پزشک معالج، مجاز به روزه گرفتن باشد، باید به نکات زیر توجه جدی و کافی کند:

بیماران مبتلا به صرع، در معرض خطر جدی تغییر دُز دارو در ایام روزه داری هستند و پزشکان علاوه بر بیماران صرعی که با قطع دارو دچار بازگشت حملات تشنجی می شوند، باید به بیماران مبتلا به آسم که با قطع داروهای استنشاقی و افشانه های تنفسی دچار حملات آسمی می شوند، نیز مشاوره دقیق داده و توصیه های لازم را ارائه کنند.

مطالعات به عمل آمده روی داروهای ضد فشارخون نشان می دهد که روزه داری تاثیر خاصی بر اثربخشی این داروها ندارد؛ البته گاهی اوقات لازم است در مورد داروهای مدر (ادرار آور)، برای جلوگیری از کاهش آب بدن، پزشک اقدام به کاهش دوز این داروها در بیماران روزه دار کند.

برخی از داروهای ضدالتهاب این قابلیت را دارند که ۲ بار در طول روز مصرف شوند و مصرف این گونه داروها را می توان با مشورت پزشک و داروساز به زمان افطار و سحر موکول کرد که در این زمینه پزشک معالج جهت درمان عفونت در بیمار روزه دار، می تواند اقدام به تجویز آنتی بیوتیک هایی کند که به جای چند بار مصرف در طول شبانه روز، یک یا ۲ بار در روز مصرف شوند.

** تغییر نحوه مصرف برخی از داروها (از شکل خوراکی به شکل پوستی) در این ایام نیز باید بر اساس تجویز پزشک ممکن شود، چه بسا در صورت وجود این شکل دارویی، به جای مصرف برخی از داروهای خوراکی، پزشک معالج می تواند آنها را به شکل زیست چسب (چسب پوستی دارو در صورت موجود بودن) تجویز کند.

هرچند روزه داری برای برخی از مبتلایان به دیابت بنا بر تشخیص پزشک معالج می تواند مفید باشد، اما تغییر خودسرانه دوز دارو و رژیم غذایی در برخی دیگر بسیار خطرناک است.

بیمارانی که انسولین مصرف می کنند قبل از اقدام به روزه داری باید با پزشک معالج خود حتما" مشورت کنند، چون در تمامی بیماران دیابتی کنترل مرتب قند خون و تنظیم آن بسیار مهم است.

** نکته بسیار مهمی در خصوص سلامت بانوان، استفاده از داروهای ضد بارداری ترکیبی مانند LD است که می بایست با دستور پزشک معالج صورت بگیرد و مصرف آن به منظور قطع خونریزی دوران قاعدگی و کامل کردن روزه در ماه رمضان ممنوع است.

مصرف قرص های ضد بارداری ترکیبی به روشی که منجر به قطع قاعدگی شود، علاوه بر اینکه چرخه هورمونی مصرف کننده دارو را مختل خواهد کرد، تبعات خطرناکی مانند اختلالات انعقادی و ایجاد لخته در عروق اندام های تحتانی و حتی عروق مغزی به دنبال خواهد داشت، به خصوص که این امر با کاهش مصرف مایعات ممکن است تشدید شود.

شیوع این عارضه در زنان با افزایش سن افزایش می یابد و این امر هشداری است برای بانوانی که در سنین بالای ۵۳ سال هستند که دارای اضافه وزن و سابقه ترومبوز و یا سیگاری هستند.

توصیه های کلی دانشگاه علوم پزشکی تبریز درباره نحوه مصرف داروها در ماه مبارک رمضان:

۱ - در خصوص اقدام به روزه داری و همچنین نحوه مصرف داروها باید با پزشک و داروساز مشورت کرد.

۲- روزه داران، چنانچه مبتلا به بیماری خاصی هستید که مجبور به مصرف دارو در ایام مبارک ماه رمضان می باشید، قبل از هر چیز با پزشک معالج خود مشورت کنید.

۳- اثربخشی بسیاری از داروها ارتباط مستقیمی با مصرف به موقع آنها در زمان معین دارد؛ در ایام روزه داری خودسرانه نوبت داروی خود را قطع نکنید.

۴ - روزه داران چنانچه مبتلا به بیماری مزمن مانند فشارخون، دیابت، بیماری های گوارشی، اعصاب و روان، قلبی - عروقی، تنفسی و اختلالات کلیوی می باشید، در این خصوص که آیا روزه داری برای شما بدون اشکال است یا خیر و همچنین در صورت بی خطری، در مورد نحوه مصرف دارو و رژیم غذایی مناسب در ماه مبارک رمضان با پزشک و داروساز مشورت کنید.

۵- در زمان روزه داری هیچ گاه وعده های دارو را خودسرانه حذف و یا به زمان دیگری موکول نکنید؛ این عمل سبب اختلال در روند درمان می گردد. مصرف بسیاری از داروها را می توان پس از مشوت با پزشک به زمان سحری یا افطار منتقل کرد.

۶ - قطع ناگهانی برخی از داروها به واسطه روزه داری بسیار خطرناک است؛ درباره قطع داروهای خود و نحوه استفاده آنها در ماه مبارک رمضان با پزشک و یا داروساز خود مشورت کنید.

۷ - بیماران دیابتی باید پیش از شروع ماه مبارک رمضان تحت بررسی پزشکی قرار گیرند؛ بیماران باید از نظر سطح قند خون، فشار خون، چربی خون، انعقاد خون و بررسی های کلی وضعیت بیوشیمی خون بررسی گردند و بر این اساس رژیم غذایی و دارویی مختص هر بیمار قبل از شروع ماه مبارک تعیین شود.

۸- بیماران و خانواده فرد مبتلا به دیابت باید در رابطه با خطرات احتمالی تهدید کننده بیمار در ایام روزه داری مورد مشاوره قرار بگیرند.