شهریار تبریز/ رضا عالش‌زاده: با این حال، تولید بلوک‌های آجری و سرامیکی سنتی بر سوختن خاک رس در کوره ها در دمای بالا متکی است که اغلب همراه با مصرف سوخت‌های فسیلی تجدیدناپذیر مانند زغال سنگ یا گاز طبیعی همراه است. علاوه بر این، فرآیند حمل و نقل آنها به طور قابل توجهی اثرات زیست‌محیطی آن را افزایش می‌دهد، زیرا مواد سنگین و حجیم هستند. با توجه به این موضوع، علاقه فزاینده‌ای به مصالح ساختمانی جایگزین وجود دارد که اثرات زیست‌محیطی کمتر و پایداری بیشتری را ارائه دهند. آجرهای سیمانی-خاکی نمونه خوبی از مواد جایگزین موجود هستند، زیرا به دلیل استفاده از مواد اولیه محلی و حذف فرآیند سوزاندن، ردپای محیطی کمتری دارند و در عین حال بسیاری از ویژگی‌های ذاتی آجر سنتی را حفظ می کنند.
آجرهای سیمانی-خاکی یا آجرهای اکولوژیکی مصالح ساختمانی هستند که از زیرخاک معدنی خشک، خاک رس غیر منبسط، سنگدانه‌ها و سیمان پرتلند تشکیل شده‌اند. برای ساخت صحیح این نوع آجر، انتخاب خاک مناسب ضروری است: به طور معمول، خاک شنی با محتوای ماسه بیش از ۵۰ درصد و رس بین ۲۰ تا ۳۰ درصد مناسب‌ترین است. در طول سال‌ها، تکنیک‌های متعددی برای بهینه‌سازی تولید و استفاده از این مواد، از جمله انتخاب خاک بهینه، درصد چسب، روشهای فشرده‌سازی و تکنیک‌های پخت، توسعه یافته‌اند.
فرآیند تولید این نوع آجرها بسیار ساده است. این کار با آماده کردن خاک و مخلوط کردن آن با مقدار کمی سیمان شروع می شود و به تدریج آب اضافه می‌شود تا به قوام مورد نظر برسد. پس از آن، مخلوط خاک و سیمان با استفاده از پرس متراکم می‌شود و با اعمال فشار، آجرهای جامدی شکل می‌گیرند که ممکن است سوراخ داشته باشند یا نداشته باشند. پس از فشرده شدن، بلوک‌ها روی هم چیده می‌شوند و می‌گذارند تا زیر یک برزنت یا پوشش پلاستیکی خشک شوند تا رطوبت لازم برای عمل‌آوری مناسب حفظ شود.
آجرهای اکولوژیکی یک سری مزایای قابل توجه ارائه می‌دهند. با اینکه تولید آنها در مقایسه با آجرهای سرامیکی سنتی ارزان‌تر است، اما دارای استحکام و دوام قابل توجهی هستند که ساختارهای بادوام را تضمین می‌کنند که در برابر شرایط مختلف آب و هوایی مقاوم هستند. آنها حتی می‌توانند به عنوان سازه‌های خود نگهدارنده کار کنند و اجازه عبور میله‌های فولادی و مخفی کردن لوله‌کشی را می‌دهند. البته علی‌رغم مزایای فراوان، استفاده از این نوع آجرها چالش‌هایی نیز دارند. به عنوان مثال، نیاز به تجهیزات تخصصی، مانند پرس‌های دستی یا هیدرولیک، می‌تواند یک چالش سرمایه‌گذاری اولیه برای برخی سازندگان باشد. علاوه بر این، کنترل کیفیت برای اطمینان از یکپارچگی ساختاری بلوک‌ها ضروری است که نیاز به انتخاب دقیق خاک، نسبت سیمان دقیق و روشهای عمل‌آوری مناسب دارد.
از طرفی چون ساخت آجرهای خاکی-سیمانی به تکنولوژی و دانش زیادی نیاز ندارد، می‌توان آن را در خود محل ساخت و ساز با نیروی کار محلی و با استفاده از خاک زمین ساخت.
این بلوک‌ها می توانند عملکردهایی فراتر از دیوارها داشته باشند. برای مثال، یکی از انواع عملکردهای دیگر آنها در مدرسه متوسطه و ساختمان‌های جنبی مجتمع مدرسه" بنگره وینم"، طراحی شده توسط آلبرت فاوس دیده می‌شود که در آن این بلوک‌ها در دیوارها استفاده می‌شوند و گنبدهایی را بر روی اتاق‌ها ایجاد می‌کنند و به مانند معماری سنتی شهرهیا خاورمیانه از طریق یک انحنای دقیق که یک بالشتک هوا را در کنار کاشی‌های فلزی بالا تشکیل می دهد، به بهبود آسایش حرارتی در آب و هوای گرم کمک می‌کنند.
این ماده همچنین می‌تواند به صورت صنعتی تولید شود و ویژگی‌های طبیعی خود را حفظ کند، اما روکش بهتر و ابعاد دقیق‌تری را بدست آورد، که می‌تواند برای پروژه‌های مقیاس بزرگتر یا کسانی که به دنبال زیبایی کمتر خام هستند، به خوبی کار کند. این مورد، برای مثال، در مورد بیمارستان و مرکز تحقیقات دانشگاه سیمبیوسیس است، جایی که دیوارهای بلوک اکولوژیکی بر روی دال‌های بتنی قرار گرفته و برای تشکیل عناصر نما کار می‌شود.
شاید ساخت و ساز پایدار کلیدواژه هر نوع پروژه شهرسازی، معماری و مهندسی در سالهای اخیر باشد که افراد فعال در این حوزه را به واکاوی روشهای موجود و تحقیق در مورد روشهای پایدارتر ساخت و ساز سوق داده است. آجرهای خاکی-سیمانی نمونه‌ای از این نوع تلاش‌ها هستند که نشان می‌دهند دستیابی به توسعه پایدار در بخش ساخت و ساز همیشه از مجرای مدرنیسنم حاصل نمی‌شود و گاهی اوقات برای نیل به آن باید دل به سنت‌ها و معیارهای دیرین بست.
_______________
منبع:
نظرات